Mehmet ŞimşekAraştırmacılar, ‘otomatik Raman spektroskopisi’ adlı bir teknik kullanarak, çiğneme sırasında sakızdan salınan parçacıkları analiz etti. Çalışmaya göre sadece bir saatlik çiğneme süresinde tam 251 bin 244 mikroplastik parçacığı tükürüğe karışıyor. Üstelik bu parçacıkların büyük çoğunluğu ilk 20 dakikada ortaya çıkıyor.
Dr. Cuong Cao, bu bulguların göz ardı edilen mikroplastik kaynaklarını ortaya koyduğunu belirterek, “Çalışmamız, sakız gibi günlük tüketilen ürünlerin mikro ve nano plastik kirliliğinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor” dedi.
Sakızların çoğu, uzun moleküllerden oluşan polimerler içeriyor. Bazı markalar doğal polimerler kullanırken, bazıları plastik benzeri sentetik polimerlerden faydalanıyor. Örneğin Wrigley’s, sakız bazında ‘güvenli ve tutarlı’ bir yapı oluşturmak için sentetik malzemeler kullandığını açıklıyor.
Ancak bu sentetik yapı her zaman masum değil. Portsmouth Üniversitesi’nden David Jones, sakızların içeriğinde araba lastiklerinde kullanılan stiren-bütadien, plastik torbalarda bulunan polietilen ve ahşap tutkalı polivinil asetat gibi kimyasalların yer aldığını vurguladı.
Araştırma kapsamında orta yaşlı bir erkek gönüllü bir saat boyunca sakız çiğnedi ve her iki dakikada bir tükürük örneği verdi. Sonuçlar, mikroplastiklerin özellikle çiğnemenin ilk anlarında yoğun şekilde salındığını ortaya koydu.
Çalışmayı değerlendiren Leiden Üniversitesi’nden Prof. Dr. Michael Richardson ve Dr. Meiru Wang, bu boyuttaki mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin halen bilinmediğini belirtti. “Bu parçacıkların etkileri hakkında hiçbir şey bilmiyoruz” diyen uzmanlar, mevcut çalışmaların niteliğine yönelik eleştirilere de dikkat çekti.
Bazı bilimsel bulgular ise endişe verici. 2024 başında yapılan bir araştırma, bağırsakta kanser hücrelerinin mikroplastiklerle temas sonrası hızla yayıldığını gösterdi. Başka bir çalışma ise erkek spermlerinde plastik parçacıklarına rastlandığını ortaya koydu.
Tüm bu bulgulara rağmen bilim dünyasında görüş birliği yok. Kimileri mikroplastiklerin potansiyel zararlarının abartıldığını savunurken, kimileri de mevcut araştırmaların daha derinleştirilmesi gerektiğini düşünüyor. Gerçek etki ise ilerleyen yıllarda netlik kazanacak.
